Vangelis: Mythodea - recenzja płyty [VINYL]

Stali czytelnicy portalu Filmożercy zapewne zwrócili uwagę na wpis o płycie Nocturne Vangelisa, wydanej pod koniec stycznia bieżącego roku. Na krążku znalazła się nowa aranżacja utworu Movement 9, pochodzącego z albumu Mythodea. Tak się akurat złożyło, że jedna z najsłynniejszych prac artysty, z okazji 25-lecia pierwszego publicznego wykonania, doczekała się premierowej edycji na winylu we wrześniu 2018 roku. Poniżej piszemy o niezwykle ciekawej historii powstania tej muzyki i jej kolekcjonerskim wydaniu LP od Music On Vinyl.

Vangelis Mythodea – Music for the NASA Mission: 2001 Mars Odyssey

(Sony Classical / Music On Vinyl / JAWI, 2001/2018)

Recenzja muzyki zawartej na płytach:

Po wyczerpującym procesie komponowania w 1992 roku ścieżek dźwiękowych do kilku filmów, w tym dla Romana Polańskiego (Gorzkie gody) i Ridleya Scotta (1492: Wyprawa do raju – nominacja do Złotego Globu), Vangelis poświęcił się projektom solowym, sporadycznie przyjmując w następnych latach zlecenia od reżyserów [np. Olivera Stone’a – Aleksander (2004)]. Nie spętany wymogami dopasowywania score’u pod wizualny kontekst i niechętny wprowadzaniu do partytur zmian, wynikających z licznych montażowych przeróbek (właśnie to spotkało obraz o Krzysztofie Kolumbie), znany z bardzo szybkiego pisania w pełni autorskich rzeczy, już w następnym roku, 13 lipca, po raz pierwszy zaprezentował przed publicznością w Atenach swe wyjątkowe dzieło – wówczas nazywające się Mythodia (w jednym z wywiadów wyznał, że jego część powstała w godzinę!). Przez następne osiem lat było ono nieznane szerszemu gronu melomanów (artysta bowiem zatrzymał dla siebie nagranie z 1993 roku). Aż do 28 czerwca 2001 roku, kiedy to świat zobaczył i usłyszał nową wersję, znaną od tej chwili jako Mythodea.

Było to wydarzenie na skalę globalną. Także pod względem logistycznym i medialnym imponowało rozmachem (budżet zamknął się w kwocie 7 milionów dolarów; w kosztach partycypowały wytwórnia Sony Classical i grecki rząd). Zostało sfilmowane przez 20-osobową ekipę operatorów, następnie wyemitowane w telewizji kilka miesięcy później (listopad 2001), a w końcu wypuszczone na DVD w lutym następnego roku (ze specyfikacją wydania możecie się zapoznać tutaj). Liczby przedsięwzięcia robią wrażenie: na scenie ateńskiej Świątyni Zeusa, pośród antycznych ruin, wystąpiło 224 wykonawców, w tym 75-osobowy skład London Metropolitan Orchestra, 123-osobowy Chór Greckiej Opery Narodowej, 20-osobowa sekcja perkusyjna, dwóch harfiarzy oraz dwie cenione śpiewaczki operowe (sopran) – Kathleen Battle i Jessye Norman. (Sam Vangelis zagrał na elektronicznych instrumentach klawiszowych i zajął się obsługą syntetyzatorów.) Wszystko to było podporządkowane jednemu nadrzędnemu celowi: nagrodzenie wysiłku ludzi stojących za programem badawczym sondy kosmicznej Mars Odyssey 2001 (jej zadaniem było m. in. poszukiwanie śladów wody na Marsie), a także ukazanie wspaniałości kultury starożytnej Grecji i jej ciągłości z czasami współczesnymi (przykładowo w trakcie koncertu na olbrzymim ekranie projekcyjnym wyświetlano zdjęcia Marsa, dostarczone przez NASA, połączone z elementami greckiej mitologii). Jako żywo ów związek przypomina genialne cięcie montażowe z 2001: Odysei kosmicznej (1968) Stanleya Kubricka. Współscenarzystą filmu był Arthur C. Clarke, którego twórczością inspirowali się naukowcy odpowiedzialni za rzeczywistą misję z początku XXI wieku. Przez nadanie wyprawie nazwy nawiązującej do znanego tytułu, uhonorowali w ten sposób pisarza.

Natomiast album Mythodea nagrano w Athens Concert Hall przed samym koncertem. Na czas rejestracji do wyżej wymienionego zestawu muzyków dołączył Blake Neely, pełniący funkcję orkiestratora i dyrygenta. Miłośnicy filmówki doskonale znają to nazwisko. Amerykanin współpracował z największymi w branży: Michaelem Kamenem, Jamesem Newtonem Howardem i Hansem Zimmerem. Zapis audio tej sesji wydano na CD nakładem Sony Classical dopiero wtedy, gdy sonda weszła na orbitę wokół Czerwonej Planety (24 października 2001 roku). A całkiem niedawno otrzymaliśmy możliwość posłuchania monumentalnej kompozycji Vangelisa z winylowych krążków. (Na Blu-ray z koncertem przyjdzie nam jeszcze poczekać. Może w 2021 roku rocznicowa edycja w końcu zawita na sklepowe półki?)

Vangelisa od dzieciństwa interesowały historia, nauka, podbój kosmosu. Własnym fascynacjom niejednokrotnie dawał wyraz w muzyce filmowej [dlatego w jego dorobku tak wiele obrazów o tematyce historycznej: Bunt na Bounty (1984), wspomniane wcześniej freski Scotta i Stone’a] oraz na solowych płytach, zgłębiających wiedzę o wszechświecie [np. krążek Rosetta (2016) powstał z okazji zakończenia dwunastoletniej misji sondy Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), mającej za zadanie wylądowanie na komecie]. Ze stanowczością należy podkreślić, iż próba scalenia zamierzchłych czasów i naukowych osiągnięć, a także koegzystencja obu tych elementów, najlepiej zadziałały właśnie w wybitnej Mythodei. Laureat Oscara za score do Rydwanów ognia (1981) uzyskał piorunujący i zarazem harmonijny efekt swej sztuki w typowym dla siebie stylu. (Warto nadmienić, iż znaną wszystkim melodię Chariots of Fire wykonano na bis podczas ateńskiego koncertu AD 2001.) Na pewno wyróżniają się potężnie i podniośle brzmiące partie chóralne (np. w Movement 1), będące też charakterystycznym punktem wiekopomnej oprawy z Wyprawy do raju i partytury do Aleksandra. Tajemnicze i niezrozumiałe dla odbiorców wokalizy, do których Vangelis napisał słowa w starożytnej grece, mają niemalże mistyczny wymiar. Prostota zastosowanych rozwiązań, na czele z unikalnymi dźwiękami keyboardu, również urzekająca melodyka i liryczne momenty, okraszone przepięknymi głosami wspomnianych sopranistek (np. utwór Movement 3) dowodzą niezaprzeczalnego geniuszu Greka, który tutaj objawił się w pełnej klasie.

Mythodeę spotkał jeszcze jeden wyjątkowy zaszczyt. Umowa z NASA uczyniła z symfonii chóralnej oficjalną muzykę misji (prawdopodobnie jako jedyną w historii eksploracji kosmosu). Szczególne wyróżnienie ze strony amerykańskiej agencji odpowiedzialnej za wysłanie człowieka na Księżyc, było dla autora ilustracji do Łowcy androidów (1982) ukoronowaniem płodnej kariery, trwającej nieprzerwanie od wczesnych lat 60-tych. Nigdy potem żadna praca artysty nie zbliżyła się do wysokiego poziomu tej z 2001 roku. Owszem, trafiły się rzeczy dobre i bardzo dobre (np. soundtrack Aleksander), lecz nie mistrzowskie. Choćby dlatego warto zaznajomić się z rzeczonym arcydziełem, zarówno w formie koncertowej, jak i albumowej. W przypadku opcji drugiej, oprócz wrażeń dźwiękowych i niezapomnianych emocji towarzyszących odsłuchowi, dojdą być może także bodźce wizualne, jeśli zdecydujecie się na wersję winylową Mythodei.

Spis utworów:

LP1 – SIDE ONE:

1. Introduction (2:43)
2. Movement 1 (5:41)
3. Movement 2 (5:39)

LP1 – SIDE TWO:

1. Movement 3 (5:51)
2. Movement 4 (13:42)

LP2 – SIDE THREE:

1. Movement 5 (6:35)
2. Movement 6 (6:27)

LP2 – SIDE FOUR:

1. Movement 7 (4:58)
2. Movement 8 (3:07)
3. Movement 9 (5:00)
4. Movement 10 (3:03)

Czas trwania albumu: 62:46

Opis i prezentacja wydania:

W przypadku albumu Mythodea – Music for the NASA Mission: 2001 Mars Odyssey, holenderska wytwórnia fonograficzna Music On Vinyl i jej oddział Classical, stanęły na wysokości zadania, dostarczając w ręce klientów produkt najwyższej jakości. Znowuż otrzymaliśmy wydanie w przezroczystej, grubej i elastycznej folii z PVC, na której w prawym górnym rogu umieszczono białą nalepkę (z logotypami Classical i Music On Vinyl), informującą o jego specyfikacji (płyty o wadze 180 g), zaś z tyłu okrągłą i przezroczystą pieczęć – jej odklejenie umożliwia dostęp do najbardziej interesującej nas zawartości. W skład zestawu wchodzą następujące części:

• Gatefold – dwuskrzydłowy, rozkładany, służący do przechowywania longplayów i bookletu. Wykonano go z grubej i solidnej tektury, pokrytej połyskliwym laminatem, dzięki czemu estetyka ogółu znacząco wzrasta. Po jego rozłożeniu ukazuje się duże zdjęcie, przedstawiające planetę Mars, w które wkomponowano fragment dzieła Harmonia świata ksiąg pięć (1619) Johannesa Keplera, niemieckiego matematyka i astronoma. Spis utworów (wraz z czasami ich trwania) na poszczególnych krążkach znajduje się z tyłu gatefoldu.
• Dwie płyty winylowe – recenzowana tu edycja z całkowicie czarnymi płytami posiada następujący kod EAN: 8719262006034. Obydwie strony dwóch dysków oznakowano skromnymi, brązowymi etykietami. Dwunastocalowe placki natomiast niezwykle starannie wytłoczono – nie uświadczymy u nich żadnych technologicznych niedoróbek w postaci szpetnie odstających kawałków tworzywa, co niestety nagminnie zdarza się u niektórych wydawców. Winyle zapakowano do czarnych kopert, wyłożonych cienką i antystatyczną folią, minimalizującą praktycznie do zera osadzanie się drobinek kurzu oraz zapobiegającą elektryzowaniu się płyt.
• Booklet – liczy cztery strony. Jego środek to praktycznie jedno duże zdjęcie z koncertu oraz obfite informacje tekstowe: lista najważniejszych osób, które brały udział w przygotowaniu i nagraniu albumu, podziękowania od Vangelisa dla ludzi zaangażowanych w projekt oraz dwie notki – od autora książki o wyprawie na Marsa i od naukowca z NASA. Liner notes autorstwa kompozytora wieńczy ostatnią stronę dużej wkładki.

Wyśmienite wydanie klasyki od Music On Vinyl, pomysłowo opracowane i takoż wykonane, również bogate pod względem zawartości. Posiada ono wszystkie obowiązkowe składowe, by cieszyć oko nabywcy – zapewne skusi niejednego fana twórczości greckiego artysty i kolekcjonera pierwszorzędnej muzyki na płytach analogowych w jednym do postawienia go na półce wśród reszty zbiorów.

Oceny końcowe:

Oceny przyznawane są w skali od 1 do 6.

Gdzie kupić album Mythodea (LP)?

• Livro.pl 141,99 zł
• Empik.com 144,99 zł
  
• Swiatksiazki.pl 145 zł
• Mediamarkt.pl 179 zł

Album można także nabyć m. in. w stacjonarnych punktach sieci Media Markt (cena może się różnić w zależności od marketu). Lista sklepów znajduje się na stronie Music On Vinyl.

Wydanie do recenzji otrzymaliśmy dzięki uprzejmości firm JAWI i Music On Vinyl.

Źródło: zdj. główne Sony Classical / zdj. poglądowe wydania Music On Vinyl